Κανένας άνθρωπος δεν είδε ποτέ ζωντανούς δεινόσαυρους. Σε μουσεία όμως, μπορείς να δεις αληθινούς σκελετούς ή αναπαραστάσεις τους σε φυσικό μέγεθος.

       Στην εποχή των δεινοσαύρων, δεν υπήρχαν ακόμη άνθρωποι στη γη και τα πάντα σκέπαζαν τα δάση. Οι δεινόσαυροι, όμως, άφησαν διάφορα ίχνη και από αυτά γνωρίζουμε την ύπαρξή τους.

      Γνωρίζουμε τους δεινόσαυρους χάρη στα κόκαλά τους, που διατηρήθηκαν καλά. Απ’ αυτά, αλλά και από άλλα στοιχεία, οι επιστήμονες βγάζουν συμπεράσματα για το πώς έμοιαζαν και ζούσανε, πχ.: Πριν από εκατομμύρια χρόνια, σημάδια από το δέρμα τους αποτυπώθηκε στη λάσπη, που μετά σκλήρυνε κι έγινε πέτρα, τα δόντια και τα νύχια μας δίνουν πληροφορίες για το πώς έτρωγαν οι δεινόσαυροι. Οι πατημασιές τους μας δείχνουν το σχήμα των πελμάτων τους. Έχουν βρεθεί ακόμα και φωλιές. Μερικές φορές, μέσα στ’ αυγά υπάρχει ο σκελετός ενός μωρού δεινόσαυρου.

      Υπάρχουν πολλά είδη δεινοσαύρων. Οι πιο βασικές ομάδες είναι δύο η ομάδα των σαυρισχίων που περιλαμβάνει τα σαρκοφάγα θηριόποδα και τα φυτοφάγα σαυροποδόμορφα. Η δεύτερη ομάδα δεινοσαύρων είναι η ομάδα των ορνιθισχίων η οποία χωρίζεται σε πέντε είδη τους αγκυλόσαυρους, τους στεγόσαυρους, τα ορνιθόποδα, τα κερατόψια και τους παχυκεφαλόσαυρους. Μπορείς να καταλάβεις σε πια ομάδα ανήκει κάποιος δεινόσαυρος ανάλογα με το κόκαλο της λεκάνης δηλαδή στα σαυρίσχια το μπροστινό κόκαλα της λεκάνης στρέφετε προς τα κάτω. Στα ορνιθίσχια, στρέφετε προς τα πίσω. Οι παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν 600 είδη δεινοσαύρων, από τα οποία 200 είναι σαυρίσχια και 400 ορνιθίσχια.

     Στα χρόνια που ζούσαν οι δεινόσαυροι όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία την Παγγαία. Δεινόσαυροι ζούσαν σε όλη την Παγγαία, γι’ αυτό και τα κόκαλά τους ανακαλύφθηκαν σε όλες τις ηπείρους που την αποτελούσαν.

    Είναι βέβαιο ότι οι δεινόσαυροι γεννούσαν αυγά, όπως και τα σημερινά ερπετά. Έτσι για παράδειγμα ο μαγιόσαυρος έξυνε το χώμα για να σκάβει μια μεγάλη φωλιά όπου γεννούσε μέχρι 30 αυγά, μετά την σκέπαζε με φύλλα, φτέρες και χώμα και έφτιαχνε έτσι ένα μίγμα που διατηρούσε τα αυγά ζεστά.

    Πολλοί δεινόσαυροι μεγάλωναν και ζούσαν σε αγέλες για να προστατεύσουν ο ένας τον άλλο, πχ. Ένας τυρανόσαυρος επιτίθεται σε τρικεράτωπες.      Πως θα αμυνθεί το κοπάδι; Οι μικροί και οι πιο αδύναμοι συγκεντρώνονται στη μέση για να προφυλαχτούν. Τα μεγάλα αρσενικά κάνουν κύκλο γύρω απ’ το κοπάδι και στυλώνουν τα σουβλερά τους κέρατα, έτοιμα να πολεμήσουν. Ο τυρανόσαυρος που είναι τρομερός κυνηγός, αναγκάζεται να τα παρατήσει, αλλά θα ξαναγυρίσει σε λίγο για ν’ αρπάξει κανένα μικρό που χάθηκε ή κάποιο άρρωστο ζώο.

    Όλοι οι δεινόσαυροι έβγαζαν κραυγές. Πιο δυνατά από όλους φώναζαν οι αδρόσαυροι με ράμφος πάπιας. Ο εντομόσαυρος  ήταν μεγαλύτερος και πιο θορυβώδης από βάτραχο που κοάζει χρησιμοποιώντας το φωνητικό του σάκο. Ο παρασαυρολόθος ήταν κι αυτός δεινόσαυρος με ράμφος πάπιας. Το παράξενο λοφίο του σχηματιζόταν από αναπνευστικούς σωλήνες. Όταν φυσούσε δυνατά, ηχούσε σαν τρομπέτα ή τρομπόνι.  Όλοι οι δεινόσαυροι από ότι φαίνεται φώναζαν για να εντοπίσουν ο ένας  τον άλλον, για να αναγνωριζόντουσαν μεταξύ τους ή για να ειδοποιούνται για έναν κίνδυνο.

    Πολλοί φυτοφάγοι δεινόσαυροι συγκεντρώνονταν σε μεγάλα κοπάδια και διάνυαν μακρινές αποστάσεις, ψάχνοντας καινούριας περιοχές για να εξασφαλίσουν την τροφή τους. Αυτό το γνωρίζουμε επειδή παρατηρήσαμε πετρώματα γεμάτα με ίχνη από πατημασιές.

    Οι περισσότεροι δεινόσαυροι ήταν φυτοφάγοι. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε χόρτο, αλλά διάφορα φύλλα, καρποί, ρίζες και κουκουνάρες επίσης τα φυτοφάγα αυτά κατάπιναν και χαλίκια, όπως κάνουν και σήμερα μερικά πουλιά, για να πολτοποιήσουν την τροφή μέσα στο στομάχι τους.

     Για να αμύνονται στις επιθέσεις των σαρκοφάγων, οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι είχαν αναπτύξει πολύ αποτελεσματικούς τρόπους. Ο τρικεράτοψ είχε τρία κέρατα για να αμύνεται, ο αντίχειρας κάθε χεριού του ιγουανόδοντα ήταν σαν ένα στιλέτο.

     Τα ζώα με θερμό αίμα παράγουν θερμότητα. Τα ερπετά έχουν ψυχρό αίμα. Αυτό σημαίνει ότι όταν η ατμόσφαιρα είναι ζεστή, αυτά είναι δραστήρια και ζεστά, αλλά όταν είναι κρύα, τότε είναι ήσυχα και κρύα.

Δεινόσαυροι@WEB
Πολύ καλό υλικό για αρκετά αντιπροσωπευτικά είδη δεινόσαυρων.

Focus: Παλαιοντολογία